Kem do nước nào làm ra hiện vẫn là câu chuyện gây tranh cãi. Nhưng người Italy khẳng định họ làm ra món kem văn minh ngày nay.
Từ những chiếc kem ốc quế vanilla và chocolate cho tới kem tươi từ trái cây ngon tuyệt, món kem được thưởng thức trên toàn toàn cầu hiện nay có nguồn gốc từ Mesopotamia, một khu vực thượng cổ tương ứng với Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, vào khoảng năm 1200 TCN.
Nhưng người ta cũng cho rằng, kem được người Italy sáng tạo nên và cả người Trung Quốc làm ra như trong một bài thơ có từ thế kỷ 12 của thi sĩ Vương Vạn Lý (Yang Wanli) từ thời nhà Tống, tụng ca món giải khát mát lạnh và giòn tan. Món giải khát tương tự như vậy thậm chí được người Trung Quốc thưởng thức từ thế kỷ thứ 9. Người Trung Quốc đã xây dựng những cái hố để bảo quản đá lạnh từ mùa đông tới mùa hè để cho vào các món giải khát, nhà sử học về kem Luciana Polliotti, người đứng đầu bảo tồn Gelato ở TP Bologna của Italy.
"Trên đoạn đường tơ lụa, người ta đã xây dựng tản mạn hàng nghìn hố tuyết, lều tuyết, phòng băng nhằm bảo quản những món hàng quý giá từ tự nhiên, nơi khách lữ khách hay thương nhân có thể dừng lại để giải khát với những loại nước trái cây có đá lạnh", cô Polliotti giảng giải.
Món kem như chúng ta ăn ngày nay được sáng tạo từ những năm 1500 - 1600, theo bảo tồn Gelato ở Italy. Ảnh: Gelato Museum.
Theo phân tích của bảo tồn, loại kem trước tiên có kết cấu như đá xay hơn là kem. "Lúc đầu, kem chỉ là dạng thức uống đông lạnh trong những tháng hè. Người ta sử dụng băng tuyết trộn với nước ép trái cây, mật ong, thảo mộc, các loại hạt và hoa... và vững chắc không thể nói nước nào trước tiên phát minh ra kem thuở đầu. Đồ uống đá từ xa xưa đã được cả toàn cầu ưa thích, cả ở khu vực Địa Trung Hải và châu Á. Loại nước giải khát này nhanh chóng trở thành xu hướng của lối sống thời xưa", Polliotti nói.
nhường như tất cả các nền văn minh cổ kính đều yêu thích những ly cocktail đông lạnh và luôn sẵn sàng đi xa để lấy tuyết từ trên núi cao và cất trong hố. Tàn tích của những hố tuyết như vậy được nhiều nhà khảo cổ tìm thấy ở khắp nơi trên toàn cầu.
Ở Mesopotamia, nhiều người đã phải đi hàng trăm cây số để lên núi tìm băng tuyết phục vụ đồ uống trong các bữa tiệc hoàng tộc, trong khi nhà thống trị Hy Lạp cổ kính Alexander Đại đế là fan hâm mộ của kem.
"bất kỳ nơi nào ông đi qua, khi chinh phạt nước ngoài để mở rộng lãnh thổ, Alexander đều xây dựng nhà chứa băng tuyết và ông đã khiến văn hóa đồ uống đá phát triển mạnh mẽ", Polliotti nói và cho biết thêm, các bữa tiệc xa hoa của người La Mã cổ kính thường có "đài phun tuyết", sử dụng để pha trộn với rượu ngọt và mật ong.
bảo tồn Gelato là nơi nghiên cứu về lịch sử, văn hóa, công nghệ và bí quyết sinh sản gelato, tức thị kem đá trong tiếng Italy. Du khách tới nơi này có thể tìm hiểu 20 máy làm kem nguyên phiên bản và máy làm mát thô sơ từ những năm 1.600, cùng với 10.000 hình ảnh và tài liệu lịch sử, các khí cụ và phụ kiện quý giá.
Có hàng trăm công thức làm kem thượng cổ, với những món kỳ lạ như kem làm từ bánh mì, quế đỏ, hoa violet, nụ hoả hồng, hạt cây thìa là, nho, oregano, nấm trufle, hoa nhài, và nhiều loại sữa khác nhau như cừu, dê, la, bò. Mỗi loại kem có một đặc tính tốt cho sức khỏe khác nhau.
Du khách thử làm kem tại bảo tồn Gelato ở Italy. Ảnh: Gelato Museum.
Khách tham quan bảo tồn cũng được thết đãi những buổi nếm thử kem, nơi họ có thể so sánh kem từ buổi ban sơ với kem ngày nay. Theo bảo tồn, người Ả Rập đã phát minh ra món đồ uống đông lạnh của riêng họ, được gọi là shrb (hay sorbet) vào thế kỷ 11. Đó là một thứ nước uống như si-rô hoặc tisane (trà thảo mộc) được làm từ các loại thảo mộc chữa bệnh, gia vị, rễ cây và hoa được đặt trong một thùng chứa, sau đó chôn xuống dưới băng. Họ đã mang những thùng nước uống này tới nhiều vùng đất họ chinh phạt, bao gồm cả Sicily, nơi có hơn 400 loại hoa khác nhau được trồng để tạo hương vị cho sorbet.
Nhưng Salvatore Farina, đứng đầu Viện Sicily’s Duciezio của các nhà làm bánh ngọt hàng đầu Sicily và làm kem thủ công, nói rằng shrb của Ả Rập có nguồn gốc từ Sicily.
"Tôi tự hào đã tìm thấy tài liệu lịch sử của nhà văn La Mã Marco Terenzio Varrone, trong đó nêu rõ cách từ Ả Rập mượn động từ tiếng Latin sorbere, tức thị ‘từ từ nhâm nhi thưởng thức món uống đông lạnh’. Vào thời xa xưa, món kem được phục vụ bên trong thermopolia – những quán ăn vặt kiểu La Mã cổ kính", ông nói.
Sicily ngày nay được coi là vương quốc của kem và bánh ngọt, nơi các đầu bếp được biết tới là những nghệ nhân làm granita ngon nhất Italy. Đây là loại kem được cho là tiền thân của gelato hiện nay.
Theo Farina, những người Italy xưa lấy băng đá từ trên núi cao, vận chuyển xuống các vùng ven đại dương bằng lừa, đó là núi lửa lớn nhất châu Âu Etna, để làm ra món kem granita. Các hố sâu được đào trên núi lửa để bảo quản các khối băng bên dưới lớp rơm, lá cây như một tủ lạnh tự nhiên để lưu trữ băng đá dành cho các tháng mùa hè. Lúc này, băng được lấy ra để bán làm granita.
Các gia đình quý tộc Sicily mua những khối băng này, để trộn với trái cây, thưởng thức vào mùa hè nóng sốt của Italy. Đồ uống làm bằng đá, hay kem lúc đầu là vật phẩm dành cho hoàng tộc, những gia đình quý tộc, giới thượng lưu... để phô trương tiền nong trong các bữa tiệc xa hoa.
"Không chỉ là vật phẩm dành cho người giàu, loại đồ uống này còn tốt cho sức khỏe, khiến loài người cảm thấy sảng khoái khi ăn uống. Nó là đồ ăn không dành cho người nghèo, họ không bao giờ mua được, thậm chí còn không thể nếm thử", Polliotti nói.
Kem trải qua nghìn năm lịch sử mới giống như ngày hôm nay. Ảnh: Gelato Museum.
Bước ngoặc lịch sử của kem xảy ra vào thời Phục hưng, nước uống đông lạnh được thay thế bằng một thức uống lạnh khác được pha chế đơn giản hơn và trở thành loại gelato hiện nay, được yêu thích trên toàn toàn cầu.
"Sự kiện xảy ra vào khoảng những năm 1500 – 1600 tại Florentine, khi lần trước tiên, các thành phần như trứng, sữa, đường và thậm chí cả rượu vang được thêm vào đá bào, khiến nó trở thành đậm đặc và ngon ngơn", Polliotti nhấn mạnh.
"Điều đó đã kích hoạt một cuộc cách mệnh và thay đổi quy trình sinh sản kem. Những thành phần này trước tiên được pha chế cùng nhau và sau đó đem đi đông lạnh. Gelato được sinh ra", cô nói.
Các thi sĩ và đại sứ mở đầu tụng ca vật phẩm mới và đắt tiền này. "Sữa khiến kem trở thành khác lạ nhưng yêu cầu cần nhiệt độ thấp hơn để thành kem, cùng với việc thêm muối vào cách chế biến đã tối ưu hóa món gelato", Polliotti nói thêm.
Nhiều người cho rằng nữ vương Italy Caterina de’ Medici (người sau này lấy một vị vua Pháp) và Cosimo Ruggieri, một nhà giả kim và chiêm tinh học nổi tiếng, đã mang công thức làm kem mới tới Pháp, nơi đầu bếp Francesco Procopio Cutò mở tiệm kem nghệ nhân trước tiên. Ông phục vụ gelato Italy cho giới trí thức Paris và từng lớp trung lưu, truyền bá tên tuổi kem Italy ra toàn toàn cầu.
Kem dần dần không còn giới hạn trong giới thượng lưu. Tới những năm 1800, chiếc máy làm kem tự động trước tiên ra đời, lúc này chỉ cần một người sử dụng một máy là làm được kem. Trước khi tự động hóa, tư người cùng lúc mới có thể làm ra 10 kg kem.
Cây ốc quế nổi tiếng được sáng tạo vào năm 1903 bởi vì Italo Marchioni, một người Italy nhập cư New York. Ông đã tìm cách để khách có thể vừa ăn gelato vừa đi dạo trên phố và được cấp bằng sáng chế cho phát minh của mình.
Polliotti nói rằng, những mảnh ghép của lịch sử chứng minh nguồn gốc kem thực sự ở Italy. Mặc dù không thể khẳng định ai phát minh ra đồ uống thêm đá lạnh trước tiên trong lịch sử, nhưng những gì chúng ta thưởng thức ngày nay là kem, để tráng mồm hay ăn nhẹ, là vật phẩm tuyệt vời được sinh sản tại Italy.
Vi Nguyễn (Theo SCMP)
Gelato Museum Carpigiani là bảo tồn duy nhất trên toàn cầu có chủ đề về kem gelato nghệ nhân. Du khách tới đây sẽ được tham gia lớp học làm kem, sự kiện nếm kem và tham quan có hướng dẫn giá từ 7 euro một tour 1h. Miễn phí cho trẻ dưới 3 tuổi. Do tương tác của Covid-19, hiện bảo tồn chỉ mở cửa vào thứ 4 và thứ 5, từ 9h tới 18h, khách phải đặt lịch trước.
Xem thêm
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét